In een wereld waar duurzaamheid steeds meer aandacht krijgt, is de bouwsector een cruciale speler om de transitie naar een groenere toekomst te laten slagen. Biobased bouwen, het gebruik van natuurlijke hernieuwbare materialen, staat centraal in deze verandering. In Nederland is dit concept geëvolueerd van een innovatieve benadering tot een essentieel onderdeel van het nationale bouwbeleid. Dit artikel onderzoekt de nuances van biobased bouwen, de prominente rol van Nederland in deze beweging, en de impact van de Nationale Aanpak Biobased Bouwen (NABB) op de toekomst van de bouwsector.

Wat is Biobased Bouwen?

Biobased bouwen is een aanpak waarbij bouwmaterialen worden verkregen uit hernieuwbare natuurlijke bronnen. Dit omvat een breed scala aan bekende materialen, waaronder hout, stro, hennep, en innovatieve materialen zoals mycelium (schimmels). Het gebruik van biobased materialen zorgt niet alleen voor een vermindering van de milieubelasting maar bevordert ook een circulaire economie. Ze materialen hebben het unieke vermogen om na gebruik opnieuw te kunnen groeien of veilig te worden opgenomen in de natuur, wat bijdraagt aan het verminderen van afval en de milieu-impact. In tegenstelling tot traditionele bouwmethoden, die vaak afhankelijk zijn van eindige en milieubelastende materialen, biedt biobased bouwen een duurzame en circulaire oplossing voor de bouwsector.

Nederland als koploper in biobased bouwen

Nederland heeft zich stevig gepositioneerd als één van de koplopers in de wereld van biobased bouwen. Door de focus op innovatie en duurzaamheid heeft Nederland verschillende baanbrekende projecten en initiatieven gelanceerd. Een van de meest opvallende voorbeelden is de Biobased Boulevard op de campus van de TU Delft. Deze proeftuin is een centrum van innovatie waar wetenschappers, studenten en ondernemers samenwerken aan de ontwikkeling van duurzame bouwmaterialen en -methoden. Projecten variëren van het gebruik van traditionele materialen zoals hout en stro tot meer avant-garde opties zoals isolatiematerialen gemaakt van zeewier en mycelium. Deze projecten tonen niet alleen aan dat biobased bouwen haalbaar is, maar dat het de potentie heeft om de standaard in de bouwsector te worden.

De Nationale Aanpak Biobased Bouwen (NABB) en MPG-norm

De Nationale Aanpak Biobased Bouwen (NABB) is een belangrijk initiatief van de Nederlandse overheid dat gericht is op het stimuleren van biobased bouwen in Nederland. Met een aanzienlijke investering van 200 miljoen euro, verdeeld over 7 jaar, heeft de NABB als doel de toepassing van biobased materialen in de bouwsector aanzienlijk te vergroten. Een van de kernpunten van de NABB is het streven naar een bouwsector waarin tegen 2030 minstens 30% van de nieuwbouwwoningen wordt gerealiseerd met minimaal 30% biobased materialen. Dit initiatief wordt ondersteund door de aangescherpte Milieu Prestatie Gebouwen (MPG) norm, die de milieueffecten van gebouwen over hun gehele levensduur beoordeelt.

De MPG-norm is ontworpen om de bouwsector te stimuleren om duurzamere en hernieuwbare materialen te gebruiken. Met de recente verlaging van de MPG-norm voor woningen en kantoren, wordt er een duidelijke stap gezet naar een meer milieubewuste bouwpraktijk. Deze samenhang tussen de NABB en de MPG-norm illustreert de toewijding van Nederland aan duurzaam bouwen en de ambitie om een voorloper te zijn in de transitie naar een groenere bouwsector.

Een groot deel van de interventies wordt uitgevoerd door Building Balance, de uitvoeringsorganisatie van de NABB. Dit gebeurt in nauwe samenwerking met diverse (markt)partijen. In de onderstaande figuur is de gehele planning van de NABB weergegeven met daarin de belangrijkste interventies.

_{1.Planning van de NNAB (bron: Building Balance)}

Belangrijke projecten en innovaties

Nederland heeft een aantal opmerkelijke biobased bouwprojecten en innovaties gerealiseerd die de veelzijdigheid en potentie van deze aanpak demonstreren. Het Biosintrum in Oosterwolde is een uitstekend voorbeeld. Dit kenniscentrum, opgebouwd uit meer dan 80% biobased materialen, vertegenwoordigt een mijlpaal in duurzaam bouwen en is een van de meest innovatieve gebouwen in Europa. Een bijzonder kenmerk van het Biosintrum is de isolatie, gemaakt van gerecyclede spijkerbroeken, wat aantoont hoe alledaagse materialen kunnen worden omgezet in functionele en duurzame bouwcomponenten.

Een ander voorbeeld is de ontwikkeling van biobased binnenwanden met zeewier en de productie van Fairm Foam, een bio-composiet deurvulling gemaakt van mycelium en regionale vezelgewassen. Deze innovaties laten zien hoe biobased materialen kunnen worden gebruikt om traditionele, vaak niet-duurzame bouwmaterialen te vervangen.

Naast deze specifieke projecten stimuleert Nederland ook het gebruik van biobased materialen in meer conventionele bouwprojecten. Zo worden er steeds meer woningen en utiliteitsgebouwen gebouwd met materialen zoals hout, stro, hennep en natuursteen. Deze materialen zijn naast milieuvriendelijk ook vaak herbruikbaar. Een mooi voorbeeld is het recent opgeleverde Marga Klompé gebouw op de Tilburg University campus. Dit gebouw heeft een vrijwel geheel herbruikbare houten draagconstructie. Daarnaast wordt ook de natuurstenen gevelbekleding niet verlijmd maar opgehangen, waardoor deze herbruikbaar is.

De toekomst van biobased bouwen in Nederland

Met de voortdurende ontwikkelingen en initiatieven zoals de NABB en de aangescherpte MPG-norm, is de toekomst van biobased bouwen in Nederland veelbelovend. Deze beweging gaat verder dan alleen de bouwsector en draagt bij aan bredere duurzaamheidsdoelstellingen, zoals het verminderen van de CO2-uitstoot en het bevorderen van een circulaire economie. Door de focus op biobased materialen te leggen, opent Nederland de deur naar een toekomst waarin duurzaam bouwen de norm is. Dit gaat gepaard met uitdagingen, zoals het waarborgen van de beschikbaarheid van grondstoffen en het overwinnen van technische hindernissen, maar de voordelen zijn duidelijk. Biobased bouwen biedt niet alleen milieuvoordelen, maar creëert ook nieuwe kansen voor innovatie en economische groei.

Biobased bouwen is meer dan een trend; het is een fundamentele verschuiving in de manier waarop we denken over bouwen en duurzaamheid. Nederland loopt voorop in deze beweging, gedreven door initiatieven zoals de NABB en de aangescherpte MPG-norm. Deze ontwikkelingen tonen aan dat biobased bouwen een sleutelrol speelt in de transitie naar een duurzame toekomst. Het is een spannende tijd voor de bouwsector, waarin duurzaamheid en innovatie hand in hand gaan. Met de groeiende steun voor biobased bouwen in Nederland, zijn we goed op weg naar een groenere en meer circulaire bouwpraktijk.