Eindhoven maakt duurzaamheid meetbaar met het MKI-model

De gemeente Eindhoven behoort tot de voorlopers in duurzaam aanbesteden. Waar veel overheden nog zoeken naar manieren om milieu-impact concreet te verankeren in hun inkoopproces, heeft Eindhoven daar al jaren ervaring mee, met tastbare resultaten. De sleutel? De Milieukostenindicator (MKI).

Wat is MKI precies?

De MKI zet de totale milieuschade van een product of project om in euro’s. Hoe lager de MKI-waarde, hoe duurzamer het aanbod. Eindhoven gebruikt deze systematiek vooral bij grond-, weg- en waterbouwprojecten (GWW), zoals asfalt- of betonwerken. Bij elke aanbesteding leveren inschrijvers een MKI-berekening aan. Die waarde wordt door de gemeente vertaald naar een fictieve korting op de inschrijfprijs. Oftewel: wie duurzamer aanbiedt, krijgt een financieel voordeel bij de gunning. Dat principe noemt Eindhoven “gunnen op waarde”.

Van pilot tot structurele aanpak

In 2020 werd MKI voor het eerst toegepast bij de vernieuwing van de deklaag op de Insulindelaan. De winnende aannemer bood asfalt aan met 50% hergebruikt materiaal, goed voor 33% minder milieukosten dan standaard asfalt. In CO₂-termen scheelde dat 3,3 ton uitstoot, wat de gemeente symbolisch gelijkstelde aan 21 vluchten naar Parijs. Sindsdien is MKI niet meer weg te denken uit Eindhovense aanbestedingen. In 2022 volgde een tweede mijlpaal met het project Hurksestraat, waar rood asfalt met 40% recyclaat werd toegestaan, iets wat onder de landelijke RAW-regels normaal niet mag. De innovatie leverde 41% lagere MKI op dan conventioneel rood asfalt.  Deze projecten laten zien dat MKI niet alleen duurzaamheidsambities ondersteunt, maar ook marktinnovatie stimuleert. Aannemers worden uitgedaagd om creatief te denken en duurzame varianten te ontwikkelen.

Wat Eindhoven anders doet

Eindhoven beperkt zich niet tot één duurzaamheidscriterium, maar kijkt breder. Het MKI-model is gekoppeld aan twee aanvullende pijlers:

1. Circulariteit: hoeveel secundaire grondstoffen worden gebruikt?
2. Levensduur: hoe lang gaat het product of materiaal mee?

Door deze factoren samen te wegen, ontstaat een eerlijker beeld van duurzaamheid. Daarnaast maakt Eindhoven onderscheid tussen materiaalimpact (MKI) en procesimpact (SEB: Schoon & Emissieloos Bouwen). Zo wordt niet alleen gekeken naar het asfalt zelf, maar ook naar het materieel waarmee het wordt aangebracht. En misschien wel het meest kenmerkend: ruimte voor varianten. De gemeente stelt functionele eisen in plaats van starre regels, zodat aannemers innovatieve, duurzamere oplossingen kunnen aandragen, zolang kwaliteit en levensduur behouden blijven.

Resultaten en erkenning

De aanpak werkt. Eindhoven staat inmiddels in de Top-5 duurzaamste gemeenten van Nederland (2023) en haar MKI-model wordt door tientallen andere overheden overgenomen. De kennis is vastgelegd in de whitepaper “Circulair asfalt inkopen”, waarin het stappenplan en de geleerde lessen worden gedeeld. Belangrijkste inzicht: duurzaam aanbesteden hoeft niet duurder te zijn. Doordat MKI in geld wordt uitgedrukt, blijft de afweging objectief én kostenneutraal, iets wat het draagvlak binnen de organisatie sterk vergroot heeft.

Leren van Eindhoven

Wat Eindhoven laat zien, is dat duurzaamheid niet vaag hoeft te zijn. Door meetbare criteria (zoals MKI), duidelijke structuur (MKI + SEB) en ruimte voor innovatie te combineren, ontstaat een model dat werkt, voor zowel opdrachtgever als marktpartij. Het resultaat is niet alleen een lagere CO₂-uitstoot, maar ook een betere samenwerking tussen overheid en markt. Duurzaam aanbesteden is in Eindhoven geen beleidspapier meer, maar dagelijkse praktijk.