5 tips voor consultants en experts die meer willen dan mooie woorden

De ambities zijn er. CO₂-neutraal vervoer in 2030. Zero-emissiebussen. Elektrificatie. Waterstof. Maar als je als consultant namens een overheid mee mag denken over gunning of beoordeling, gaat het niet om ambities – het gaat om uitvoering.

De vraag is dus: hoe weet je of duurzaam beleid écht werkt?

We geven je vijf kritische tips om beleid te beoordelen op de inhoud, uitvoerbaarheid en daadwerkelijk impact op de omgeving. Geen open deuren. Wel de vragen die het verschil maken tussen beleid dat blijft steken in de beleidsnota – of beleid dat morgen al verschil maakt.

1. Meetbaar is controleerbaar

"Zero emissie" klinkt goed, maar wat betekent dat in de praktijk? Wordt CO₂-uitstoot gemeten per gereden kilometer? Worden doelstellingen vertaald naar maandelijkse rapportages of KPI’s?

Check of er sprake is van objectieve, meetbare parameters. Denk aan:

• CO₂-uitstoot per rit of per kilometer
• Aantal ingezette ZE-voertuigen versus totaalvloot
• Percentage ritten uitgevoerd zonder fossiele brandstof

Red flag: vage termen als “duurzaam”, “groen” of “milieuvriendelijk” zonder onderbouwing.

2. Infrastructuur = randvoorwaarde

Een bus zonder laadpaal blijft stilstaan. Kijk daarom of beleid oog heeft voor de laadinfrastructuur, óók op de plekken waar voertuigen daadwerkelijk starten en eindigen.

Let op:

• Zijn er garanties voor laadcapaciteit bij standplaatsen?
• Is de netbeheerder betrokken?
• Wordt er gerekend met laadtijden binnen planningsvensters?

Bonuspunten voor beleid dat ook rekening houdt met alternatieve energievoorziening, zoals mobiele snelladers of waterstofinitiatieven.

3. TCO boven aanschafprijs

Duurzaam beleid wordt vaak afgeschoten omdat het ‘te duur’ is. Maar is dat wel zo? Alleen een Total Cost of Ownership (TCO)-analyse maakt duidelijk wat je echt betaalt.

Een goede TCO bevat:

• Aanschafprijs én subsidiemogelijkheden
• Onderhoud, verzekering en restwaarde
• Verwachte inzetbaarheid (laadtijd is stilstand)

Slimme tip: vraag vervoerders dit in hun plan op te nemen. Daarmee beoordeel je niet alleen hun duurzaamheidsvisie, maar ook hun realiteitszin.

4. Gelaagde ambities & contractflexibiliteit

Een concessie van tien jaar betekent dat je moet nadenken over verandering in fasen. Wat vandaag niet lukt, kan over vijf jaar wél mogelijk zijn. Dat betekent dat je flexibiliteit moet inbouwen in je beoordeling.

Let op:

• Is er ruimte voor tussentijdse herziening?
• Zijn ambities gekoppeld aan realistische termijnen?
• Wordt bij uitval van voertuigen ook gekeken naar noodscenario’s?

Best practice: combineer harde doelen met zachte incentives – bijvoorbeeld via bonus-malus-regelingen.

 5. Duurzaam is ook sociaal

Duurzaamheid is meer dan CO₂. Worden ook sociale factoren meegenomen? Hoe zit het met personeelstekorten, toegankelijkheid en betrouwbaarheid van dienstverlening?

Kijk of het beleid:

• Rekening houdt met beschikbaarheid van chauffeurs (C-rijbewijs!)
• De klantimpact meet (gemiste ritten, tevredenheid)
• Aandacht heeft voor inclusiviteit (rolstoeltoegankelijkheid, wachttijden)

Bredere blik: duurzaamheid gaat niet ten koste van service. Integendeel – het verbetert die juist.

Slotgedachte: van ambitie naar actie

Als jij als consultant betrokken bent bij een aanbesteding op dit vlak, ben je méér dan een adviseur. Jij bent de schakel tussen beleid en praktijk. En jouw beoordeling bepaalt wie het verschil mag maken voor duizenden mensen per dag – kinderen, ouderen, mensen met een beperking.

Dus stel scherpe vragen. Eis bewijs. En durf door de mooie woorden heen te kijken. Want alleen dan maken we die duurzame ambitie echt waar.